GİRİŞİMCİ-YENİLİKÇİ ÜNİVERSİTE ENDEKSİ VE VAKIF ÜNİVERSİTELERİ

Ülkemizdeki üniversiteler tartışılıyor.   Kimi bilimsel yönden, kimi idari yönden, kimi de  oluşum süreci yönünden değerlendiriyor.  Bu alanda en çok eleştirilen husus da, vakıf üniversitelerinin bir ticari kurum ya da kuruluş gibi farklı uygulamalar içinde olması.  Biz, bugüne kadar Vakıf Üniversiteleri ile ilgili detaylı bir çalışma yapmadık ve bir değerlendirmede bulunmadık.  Bu ayki yazımızı da, vakıf üniversiteleri üzerine yazalım, diyoruz. Daha doğrusu, bu üniversitelerin Girişimci-Yenilikçi Üniversite Endeksi bağlamında performansları ile ilgili yaptığımız bir çalışma sonuçlarını sizlerle paylaşalım istiyoruz. Daha doğrusu bu çalışmadan ana başlıklar aktararak ilgili çalışmanın okunmasını salık vereceğiz.

Ülkemizde 2019 yılı sonu itibariyle 74 vakıf üniversitesi bulunmaktadır. Bu anlamda ilk kurulan Vakıf yükseköğretim kurumu, Ankara’daki İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesidir. Bu üniversiteyi, kuruluş yılı itibariyle Koç, Başkent, İstanbul Bilgi ve Sabancı Üniversitesi takip etmiştir.

Ülkemizdeki tüm üniversitelerin performansını değerlendirmek üzere 2012 yılından itibaren Türkiye Bilimsel Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), Yükseköğretim Kurulu (YÖK), Bilim-Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı bazı birimlerden temin edilen verilerle 23 gösterge dikkate alınarak bir “Girişimci ve Yenilikçi Üniversite endeksi (GYÜE)” tanımlanmıştır. Bu endeks; üniversitelerin bilimsel ve teknolojik araştırma yetkinliğine, işbirliği ve etkileşim aktivitesine, fikri mülkiyet etkinliğine, girişimcilik ve yenilikçilik kültürüne ve ekonomik katkı ile ticarileşme potansiyeline bağlı olarak değerlendirme yapmaktadır. Endeksinin 2018 yılından itibaren değerlendirme esaslarında değişiklik yapılmıştır.

Tarafımdan hazırlanan ve TURAN-SAM Dergisinin 47. sayısında yayımlanan makalede, ilgili endeksin parametreleri tanımlanmakta, değerlendirme esaslarına değinilmekte, 1984 ile 2010 yılları arasında kuruluşu gerçekleştirilen 52 vakıf üniversitenin GYUE esasındaki verimleri tartışılmaktadır.  Ayrıca genel olarak üniversitelerle ilgili bazı öneriler de getirilmektedir. GYÜE esasında 7 yıl içinde ilk 50 üniversite arasında toplam 21 üniversite yer almıştır. Değerlendirmeye alınan 31 üniversite ise 7 yıllık değerlendirme periyodu içinde hiç listeye girememiştir.

Çalışma sonuçları göstermiştir ki; değerlendirmeye alınan 52 Vakıf üniversitesi endeks puanlarına göre dört bölümde değerlendirilebilir. Birinci bölümde yer alan Sabancı, İhsan Doğramacı Bilkent, Özyeğin, Koç ve TOBB Ekonomi ve Ticaret Üniversiteleri, yukarıda bahsedilen değerlendirme kriterlerin tamamında yüksek puanlar almış ve ülkedeki köklü devlet üniversiteleri ile yarışabilecek potansiyele sahip olduklarını göstermişlerdir. Bu üniversitelerin, yerleşik bir bilimsel ve akademik kültüre sahip oldukları söylenebilir.

Ankara’daki Atılım ve Çankaya Üniversiteleri ve İstanbul’daki Bahçeşehir, İstanbul Şehir ve Yeditepe Üniversiteleri ile İzmir’deki İzmir Ekonomi Üniversitesi, ortalama bir performans göstermiş, ama her yıl listede yer almışlardır.   Bu üniversitelerin süreklilikleri, dikkate değer bir sonuç olarak ortaya çıkmaktadır.    İlk iki grup dışında kalan ve zaman ilk 50 üniversite içinde yer alan 10 üniversite ise, vasat bir performansa sahiptir.  Ancak sistematik çalışma yürütmeleri halinde, daha yüksek performansa ulaşma potansiyeline sahiptir.  Dördüncü bölümde ise, çok düşük performans verileri olan ve ilk 50 içinde yer alamayan 31 üniversite bulunmaktadır. Özetle, dikkate alınan 52 vakıf üniversitesi, homejen bir yapıya sahip olmaktan çok uzaktır.  Ayrıca ilk iki grup içinde dışında yer alan vakıf üniversitelerin üretkenlikleri de oldukça düşüktür.

Konuyla ilgili detaylı değerlendirme, TURAN-SAM dergisinin 47 sayılı dergisinde yayımlanan “Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi Bağlamında Vakıf Üniversiteleri” başlıklı makalede verilmektedir. Bu makaleye dijital olarak ulaşmak mümkündür. ¹

Seven, düşünen ve üreten insan için devam.

¹ GIRISIMCI ve YENILIKCI UNIVERSITE ENDEKSI BAGLAMINDA VAKIF UNIVERSITELERI FOUNDATION UNIVERSITIES IN THE CONTEXT OF ENTREPRENEURIAL and INNOVATIVE UNIVERSITY INDEX