1973’DEN ÖNCE KURULAN ÜNİVERSİTELERİN PERFORMANSI

Zaman zaman yazıyoruz.  Bu yazılar, bazen uzun bazen kısa oluyor. Bazen bir gazete sütununu süslüyor.  Bazen de bir uluslararası hakemli bir dergide yer alıyor.  Bugün sizlere, son söylediğim üslupta kaleme alınan ve TOJQIH kısaltılmış adıyla yayın hayatına devam Yükseköğretimde Kalite Dergisi’nin Nisan sayısında (5/2) İngilizce olarak yayımlanan bir yazımızdan bahsedeceğiz.  Yazının tam metnine bu linkten ulaşabiliyorsunuz.

(https://www.researchgate.net/publication/341174983_A_PERFORMANCE_STUDY_FOR_THE_UNIVERSITIES_FOUNDED_BEFORE_1973_TURKEY )

Ama peşinen bir hayal kırıklığımızı sizinle paylaşalım.  O da şudur ki; bu ülke insanı okumuyor.  Maalesef buna entelektüel çevre de dâhildir.   Çünkü yukarıdaki link, aşağı yukarı bir yıldan uzun süredir aktif ve bunu ilgili kurum ve kuruluşlara, yakın çevremize bildirmemize rağmen, ilgi görmedi. Şu ana kadar 12 (oniki) kişi okumuş.  Onların da yarısı Türkçe bile İran vatandaşları.  Ben yazıda adı geçen üniversite rektörlerinin arayacağını, başarı ve başarısızlıklardaki faktörlerin neler olduğunu anlatmaya çalışacakları umut etmiştim. Görevlendirdikleri uzmanların bizden bilgi alacaklarını ve üniversiteleri ile ilgili bilgi vereceklerini düşünmüştüm.  Hiçbiri olmadı.   Bu durum, üzüntü verici ancak bir acı gerçek.  Biz de galiba kendi kendimize gelin-güveyi oluyoruz. Amacımız fayda yaratmak ve huzur bulmak.  Hayırlısı!

Ben, rektör olsaydım, ilgili yazarla görüşme fırsatı yaratır, ondan bilgi alır ve eğer varsa yanlış bilgileri düzeltirdim. Özetle fayda yaratmaya çalışırdım.

Yazımızda, 1933 yılında Darül Fünun’un kapatılmasından sonra kurulan ilk üniversite olan İstanbul Üniversite’den 1971 yılında kurulan Boğaziçi Üniversitesine kadar geçen süreçte kuruluşu gerçekleşen 9 (dokuz) üniversitenin performansını değerlendirdik.   İlgili yazıda değerlendirmeye alınan yükseköğretim kurumları; Ankara, Atatürk, Boğaziçi, Ege, Hacettepe, İstanbul, İstanbul Teknik, Karadeniz Teknik ve Ortadoğu Teknik Üniversiteleridir.

Özetle belirtmem gerekir ki; Boğaziçi, İstanbul Teknik ve Ortadoğu Teknik Üniversitesi dışındaki Üniversitelerin tamamı “kitle üniversitesi” konumuna ulaşmış. Belki Hacettepe Üniversitesi için bir ara durum getirilebilir. Belirtilen bu üniversiteler dışında kalan 5(beş) yükseköğretim kurumu için “araştırma üniversitesi” hedefi hayal gibi gözüküyor.

Tabii ki; Ortadoğu Teknik, İstanbul Teknik ve Boğaziçi Üniversitelerinin performansında diğerlerine göre büyük fark var.  Her alanda en yüksek puanı elde etmişler ve tipik batılı manada bir “araştırma üniversitesi” gibi bir manzara arz ediyorlar ve her değerlendirme alanında ilk üçü paylaşıyorlar.  Hacettepe Üniversitesinin de benzer bir performans sergilediğini söyleyebiliriz. Ancak bu üniversitenin temel sorunu kitleselleşme.  Artan öğrenci sayısı ile “kitle üniversitesi” olma doğrultusunda hızla yol alıyor.

Atatürk ve Karadeniz Teknik Üniversiteleri, “kitle üniversitesi” olmuş. Daha sonraki yıllarda kurulmuş bazı üniversitelerden bile daha düşük performansları var. Bu üniversitelerin bu hale gelmesinde, yerelleşme ve siyasallaşma çok etkili olmuş.  Maalesef başlangıçta büyük umutlarla, gelişmiş ülke üniversiteleri model alınarak kurulun bu iki üniversitemiz, klasik bir “taşra üniversitesi” hüviyeti kazanmış.

Ankara ve İstanbul Üniversiteleri, zaten kitle üniversiteleri hüviyeti taşımaktadırlar. Ülkemizin kuruluş yılı itibariyle ilk ve ikinci üniversitesi olan bu yükseköğretim kurumlarının gelişmiş ülkelerdeki örneklerinde olduğu gibi bu özelliğini koruyarak hizmetini yürütmesine özen göstermelidir.  Ege Üniversitesi ise, tarafımızdan önerilen yeniden yapılan modeli uygulanırsa, yukarda bahsettiğimiz ilk üç üniversite ile aynı statüye ulaşabilir.  Bu üniversitenin önlisans payı yüksek ve öğretim elemanı profili düşük.

Yukarıda linkte verilen bu makaleyi okumak lazım.  Kalite üzerine etkiyen faktörlerin, nicel verilerle her bir Üniversitemiz için etkisi ne seviyededir?  Bunları açıkladık.

 Seven, düşünen ve üreten insan için devam.